W celu jasnego określenia zakresu odpowiedzialności i roli poszczególnych instytucji w programie działań informacyjnych dot. EURO 2012 w kontekście strategii antyterrorystycznej warto określić 3 podstawowe poziomy działań informacyjnych: strategiczny, taktyczny i operacyjny (wykonawczy). W zależności od rodzaju działań informacyjnych obszar strategiczny, taktyczny i operacyjny będzie plasował się w odpowiedniej hierarchii ważności. Podmioty zaangażowane w realizację projektu będą zmieniały swoje zadania w zależności od etapu danego programu działań informacyjnych dot. EURO 2012. Zanim jednak określimy wiodące podmioty na poszczególnych poziomach musimy podzielić działania informacyjne na trzy czytelne płaszczyzny:
1. Działania prewencyjne długofalowe (rozplanowane w perspektywie kilkuletniej) – Stanowią aktywność o charakterze edukacyjno-informacyjnym skierowane do różnych grup odbiorców. W ramach takich działań powinny zostać zaplanowane odpowiednie kampanie społeczne, programy profilaktyczne o szerokim zakresie tematycznym, w tym przykładowo inicjatywy promujące pozytywne wzorce zachowań kibiców sportowych, programy przeciwdziałania agresji poprzez sport, czy też programy wykształcające wśród obywateli odpowiednie postawy wobec niepokojących sygnałów, związanych z zagrożeniem sytuacją kryzysową. Warto pomyśleć o utworzeniu strony lub podstrony internetowej poświeconej wyłącznie sprawom bezpieczeństwa EURO 2012. Opracowując koncepcję długofalowych działań profilaktycznych należy posiłkować się dobrymi praktykami innych krajów, które z sukcesem organizowały masowe imprezy sportowe o podobnym zasięgu. Mając na uwadze przytaczaną wcześniej charakterystykę poszczególnych gremiów i instytucji podmiotem wiodącym na poziomie strategicznym powinien być Komitet Organizacyjny EURO 2012 we współpracy z polsko-ukraińskim Komitetem organizacyjnym (a w szczególności rządową grupą roboczą ds. informacji). Z kolei wytyczone cele w obszarze prewencji długofalowej będą realizować różne instytucje, jednak ważną rolę będzie pełniła na poziomie taktycznym Rada ds. Bezpieczeństwa Imprez Sportowych. Partnerów i wykonawców tych działań na poziomie operacyjnym może być bardzo wielu i nie da się utworzyć ich zamkniętego katalogu, będą to np. służby bezpieczeństwa i porządku publicznego, organy samorządu terytorialnego, administracji rządowej centralnej i regionalnej, organizacje pozarządowe, władze lokalne, instytucje sektora prywatnego. W obszarze długofalowych działań profilaktycznych zdecydowanie najważniejszym jest poziom strategiczny. Im precyzyjniej uda nam się dookreślić zamierzone do osiągnięcia cele, tym kolejne działania na następnych etapach będą bardziej skuteczne.
2. Działania prewencyjne krótkofalowe (podejmowane tuż przed rozpoczęciem Mistrzostw EURO 2012) − Będzie to aktywność ukierunkowana na wykształcenie mechanizmów reagowania na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej podczas EURO 2012. W ramach tych działań należy przewidzieć opracowanie konkretnych porad, wskazówek i zaleceń dla obywateli oraz zagranicznych gości. Powinno się również zapewnić społeczeństwu pełen pakiet informacji na temat ryzyka wystąpienia zagrożeń dla bezpieczeństwa podczas EURO 2012. W tym obszarze istotne będą także komunikaty dot. strony logistyczno-organizacyjnej poszczególnych meczów w ramach samych Mistrzostw. Za strategiczny poziom tego rodzaju działań powinien odpowiadać Komitet Organizacyjny EURO 2012 w porozumieniu z polsko-ukraińskim komitetem organizacyjnym. Najważniejszy jednak jest tu poziom taktyczny, dlatego wydaje się zasadne utworzenie połączonego sztabu prasowego EURO 2012, tuż przed rozpoczęciem i na czas trwania Mistrzostw. W tej sferze niezbędna staje się ścisła kooperacja z wymienianymi wcześniej instytucjami powołanymi do organizacji i zabezpieczenia EURO 2012, zwłaszcza z Zespołem ds. koordynacji działań służb podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji w związku z organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012. Na poziomie operacyjnym podmiotem wiodącym powinny pozostać również instytucje państwowe, natomiast pozostali uczestnicy powinni aktywnie wspierać wysiłki państwa zmierzające do zapewnia bezpieczeństwa imprezy masowej.
3. Działania stricte antykryzysowe (w sytuacji wystąpienia zagrożenia terrorystycznego podczas imprezy) − W ramach działań interwencyjnych, a więc takich, które podejmowane są w sytuacji zaistnienia zagrożenia terrorystycznego podczas imprezy (sytuacji kryzysowej) zdecydowanie najważniejszą rolę pełni poziom operacyjny, za który odpowiadają szefowie służb bezpieczeństwa i porządku publicznego, a w wymiarze informacyjnym będą to piony prasowe tych jednostek. Koordynacja przekazywanych informacji na etapie zaistnienia kryzysu jest warunkiem sine qua non, dlatego na poziomie taktycznym wiodącą rolę musi pełnić powołany m.in. do tych zadań połączony sztab prasowy EURO 2012. Oczywiście również i tutaj można wyróżnić strategiczny poziom działania, który powinien być opracowany w kooperacji z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa. Same procedury informacyjne przygotowane do urzeczywistnienia na wypadek sytuacji kryzysowej muszą być sporządzone z dużym wyprzedzeniem. Warto pamiętać, iż pierwsze 24 godziny od chwili ukazania się alarmującego doniesienia mają kluczowe znaczenie. W tym czasie z powodu braku wszystkich faktów dotyczących zdarzenia pojawić się może „luka informacyjna", którą należy jak najszybciej wypełnić rzetelną wiedzą na temat zaistniałej sytuacji kryzysowej, w takim zakresie, w jakim możliwe jest ujawnienie szczegółów. Tylko szybkie i skoordynowane działania pozwolą na opanowanie sytuacji i unikniecie paniki. W tej materii ważne jest choćby wyznaczenie jednego miejsca regularnych spotkań z dziennikarzami. W ramach takich działań należy przewidzieć również uruchomienie międzynarodowej infolinii dla rodzin, krewnych potencjalnych ofiar lub poszkodowanych w wyniku kryzysu. Bez wątpienia jedną z kluczowych ról w komunikacji kryzysowej może odegrać strona internetowa, na której powinny znaleźć się ogólne informacje dotyczące sytuacji, oświadczenia prasowe podane do mediów oraz informacje o organizowanych konferencjach i numerach telefonów.
Zakończenie
Kraje wykorzystujące przemyślaną politykę informacyjną do walki z terroryzmem, zyskują w niej bezcennego sojusznika, którym jest racjonalnie aktywne społeczeństwo. Wciągnięcie świadomych swojej roli obywateli do codziennej współpracy na polu bezpieczeństwa wewnętrznego, stanowi milowy krok w budowie skutecznych, narodowych mechanizmów działania, na wypadek zaistnienia sytuacji kryzysowej wywołanej incydentem terrorystycznym. Profesjonalizm oraz zawansowana forma tej multilateralnej kooperacji okazuje się kluczowa dla ograniczenia efektów działania, bądź całkowitego wyeliminowania poszczególnych elementów terrorystycznej sieci w wybranym państwie.
Wypracowanie sprawnego mechanizmu antyterrorystycznej polityki informacyjnej wymaga od danego państwa niewielkiego nakładu sił i środków, przynosi za to nieproporcjonalnie więcej korzyści. Dobrze poinformowane i przygotowane społeczeństwo, nie jest bezbronne wobec okrucieństwa terroryzmu. Powszechne uwrażliwienie obywateli na zagrożenie, połączona z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczeństwa publicznego, zwiększa w istotny sposób prawdopodobieństwo porażki po stronie przeciwnika. Choćby z tego względu żaden kraj, którego obywatele stali się ofiarami współczesnych terrorystów, nie powinien pozwolić sobie na lekceważenie budowy efektywnego systemu komunikacji antyterrorystycznej ze społeczeństwem.
Warto pamiętać również o tym, iż skuteczność antyterrorystycznej polityki informacyjnej państwa, winna być poddawana okresowej ocenie. Jest to możliwe dzięki regularnemu badaniu efektywności oddziaływania przekazywanych komunikatów, porad i zaleceń na racjonalne zachowanie społeczeństwa w życiu codziennym oraz sytuacji kryzysowej. Najskuteczniejszą formą weryfikowania poziomu przyswojonej przez obywateli wiedzy z zakresu zagrożeń terrorystycznych, są obserwacje i wnioski z ich postaw oraz mechanizmów zachowania w trakcie organizowanych przez administrację państwową ćwiczeniach.
-------------
* Niniejsze opracowanie zawiera wyłącznie prywatne poglądy autorów, które nie mogą być przypisywane instytucjom, których autorzy są pracownikami.
--------------

Agata Furgała – Radca Ministra w Departamencie Bezpieczeństwa Publicznego MSWiA.
Damiana Szlachter − Radca Szefa KPRM, członek rady programowej Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas, autor m.in. książki Walka z terroryzmem w Unii Europejskiej – nowy impuls.

1) Za: P. Gillert, Koniec romantycznej ignorancji – wywiad ze Zbigniewem Brzezińskim, Dodatek PlusMinus,
„Rzeczpospolita" z dn. 8-9 grudnia 2007 r., s. 16.
2) Zapisy dokumentów dotyczą:
1. Umowa miedzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy organizacji finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012;
2. Zarządzenie nr 13 Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lutego 2008 w sprawie utworzenia Komitetu organizacyjnego Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012;
3. Zarządzenie nr 104 Prezesa Rady Ministrów w sprawie powołania Rady ds. Bezpieczeństwa Imprez Sportowych;
4. Zarządzenie nr 9 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 stycznia 2008r. w sprawie powołania Zespołu ds. koordynacji działań służb podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji w związku z organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012.
3) Patrz art. 5 Umowy miedzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy organizacji finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012.
4) Ponadto w pracach Komitetu mogą uczestniczyć Prezydenci Miast: Warszawy, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Krakowa, Marszałek Woj. Śląskiego oraz Przewodniczący Klubów PO, PiS, LiD, PSL, także Pełnomocnik UEFA ds. EURO 2012 w Polsce i Szef Sztabu EURO 2012 z PZPN.

Artykuł został opublikowany w: "Terroryzm" 4/2008, s. 29.

fShare

Tweet