Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną¹, do jej podstawowych zadań należy między innymi: humanitarne traktowanie osób pozbawionych wolności, ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw lub przestępstw skarbowych osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych, zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa². Pierwszym a zarazem bardzo kluczowym i strategicznym miejscem zakładu karnego czy też aresztu śledczego jest wejście do jednostki³.

To w tym miejscu odbywa się ruch zarówno osobowy jak i towarowy, obejmuje on wszelakie działania funkcjonariuszy związane z wejściem jak i wyjściem z terenu jednostki organizacyjnej Służby Więziennej. Ruch związany z osobami, pojazdami obejmuje wszelkie działania nie tylko związane z wejściem ale także z wyjściem z terenu jednostki.

Przytoczony wyżej ruch osób i pojazdów a co za tym idzie towarów można podzielić na następujące grupy:

osoby wchodzące i wychodzące z terenu jednostki organizacyjnej SW m. in.: 

• funkcjonariusze i pracownicy SW; 
• funkcjonariusze i pracownicy innych służb np. Policji, Zespołów ratownictwa medycznego, Państwowej Straży Pożarnej;
• osoby wchodzące na teren w związku z realizacją uprawnień osadzonych np. prawo do widzeń z osobami najbliższymi; 
• inne osoby⁴ oraz
• osoby osadzone.

Pojazdy wjeżdżające i wyjeżdzające z terenu jednostki organizacyjnej SW:

• Pojazdy służbowe należące do SW; 
• Pojazdy kontrahentów – zaopatrzenie; 
• Samochody służb ratowniczych.

Aby przeciwdziałać powstaniu na terenie jednostki Służby Więziennej zdarzenia nadzwyczajnego⁵, oraz realizować wskazane uprawnienia funkcjonariusze pełniący służbę w rejonie bramy głównej mają prawo do realizacji następujących zadań i czynności⁶: 

• legitymowania osób ubiegających się o wstęp oraz opuszczających teren jednostek organizacyjnych i deponowania dokumentów tożsamości osób przebywających na terenie jednostki organizacyjnej; 
• przeprowadzania kontroli pobieżnej, sprawdzania pojazdów wjeżdżających oraz wyjeżdżających, a także ładunków tych pojazdów, również za pomocą środków technicznych przeznaczonych do wykrywania przedmiotów niedozwolonych lub substancji psychoaktywnych, o których mowa w art. 242 § 12a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, zwanych dalej „substancjami psychoaktywnymi”, lub z wykorzystaniem psa służbowego wytresowanego do wyszukiwania przedmiotów niedozwolonych lub substancji psychoaktywnych, jak również, w uzasadnionych przypadkach przeprowadzania kontroli osobistej tych osób.

Oczywiście należy zaznaczyć, iż ze wskazanych wyżej czynności są pewne wyłączenia, mianowicie, nie dotyczą one (realizacji np. kontroli osobistej): Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, członków Rady Ministrów, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, osób korzystających z immunitetu parlamentarnego, sędziowskiego lub prokuratorskiego⁷.

Właściwy sposób realizacji zadań służbowych przez funkcjonariuszy SW, wymaga wykorzystywania odpowiedniego wyposażenia w trakcie ich służby, który zostanie niżej przedstawiony i podzielony na stosowne grupy.

Sprzęt ratujący życie

W kwestii sprzętu ratującego życie należy przyjąć jako zasadę, iż w rejonie bramy głównej znajduje się jedno urządzenie typu „ambu”⁸ oraz jedno urządzenie automated external defibrillator (AED).

Urządzenia techniczne

Wykorzystywany sprzęt i urządzenia przez funkcjonariuszy w trakcie realizacji zadań służbowych ma istotne znaczenie z dwóch przyczyn: po pierwsze przeciwdziała powstaniu zdarzenia nadzwyczajnego, po drugie poprawia warunki pracy i znacząco wpływa na jej bezpieczeństwo. Dlatego miejsce tak istotne dla bezpieczeństwa jednostki organizacyjnej SW jakim jest brama główna powinna być wyposażona między innymi w poniższe urządzenia: 

• urządzenia służące do identyfikacji dokumentów – sprzęt ten pozwoli na dokonanie technicznej analizy autentyczności dokumentu; 
• urządzenia umożliwiające wykrycie osoby w pojazdach – to urządzenia potocznie nazywane – „wykrywanie życia w pojazdach”. Ich działanie polega na wychwyceniu i analizie czy w kontrolowanym pojeździe jest wyczuwalne bicie serca, tętno, puls; 
• bramowe i ręczne wykrywacze metalu i ceramiki – zasadnym jest, aby te urządzenia również posiadały funkcje wykrycia elementów ceramicznych, np. noży wykonanych z tego materiału; 
• ręczne detektory – wykrywacze narkotyków – w potocznym języku funkcjonariuszy nazywane – „elektronicznymi nosami”. Urządzenie to działa na zasadzie swobodnego zasysania powietrza z badanego elementu i dokonania jego analizy pod kątem zawierania materiału narkotycznego. Przeprowadzone badanie osób powinno obejmować w pierwszej kolejności okolice dłoni, paska do spodni, stóp/obuwia; 
• lustra inspekcyjne, obejmujące swym zakresem zarówno dach auta, jak i jego podwozie; 
• urządzenie do bezpiecznego rozładowania i załadowania broni; 
• elektroniczny lub manualny depozytor broni – urządzenie to wpłynie na poprawę pracy i bezpieczeństwo funkcjonariusza pełniącego służbę w rejonie bramy głównej. Osoba wchodząca na teren jednostki zobowiązana do zdeponowania broni wszystkie czynności z tym związane wykonuje sama (dlatego tak ważnym jest umieszczenie w tym rejonie urządzenia do bezpiecznego rozładowywania broni), bez konieczności angażowania funkcjonariusza; 
• urządzenie do prześwietlania bagaży; 
• skaner rentgenowski (RTG)⁹; 
• biometryczny czytnik linii papilarnych lub tęczówki oka¹⁰.

Ostatnim przedstawianym elementem, którego wykorzystanie w jednostce (w rejonie wejścia do jednostki) ma wymierny wpływ na bezpieczeństwo są psy służbowe specjalne¹¹. Ich wykorzystanie obejmuje nie tylko kontrolę osób ale również pojazdów, korespondencji lub paczek¹².

Pozostałe elementy

Wyposażenie funkcjonariuszy należy uzupełnić także o tłumacze języka migowego oraz tłumacze języków obcych. Ich posiadanie i użytkowanie znacząco poprawi skuteczność działań związanych z bezpieczeństwem oraz komunikacją z osobami wchodzącymi na teren jednostek. Należy też zaznaczyć, iż właściwym pozostaje opracowanie i wdrożenie w życie odpowiednich procedur czy też instrukcji regulujących postępowanie funkcjonariuszy w sytuacji ujawnienia przedmiotu niedozwolonego w przypadku kontroli lub w rejonie jednostki.

Tak istotne miejsce dla bezpieczeństwa jednostki jakim jest wejście na jej teren wymaga pełnego zabezpieczenia w niezbędne urządzenia i sprzęt. Pozwoli to zminimalizować wystąpienie zdarzenia nadzwyczajnego i wpłynie wymiernie na zwiększenie bezpieczeństwa i komfortu pracy funkcjonariuszy.

mjr dr Paweł Łuszcz
specjalista ds. ochrony w OISW w Krakowie

1 Art. 1 Ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2470, z 2023r. poz. 240, 347, 641.).
2 Art. 2.2 pkt 4–6 tamże.
3 To miejsce zazwyczaj nazywane bramą główną, ale obejmuje swoim działaniem także takie wejścia do jednostek jak biuro przepustek, brama gospodarcza czy też brama przeciwpożarowa.
4 Do tej grupy możemy zaliczyć polityków, osoby sprawujące nadzór nad jednostkami np. sąd penitencjarny, Rzecznika Praw Obywatelskich itd.
5 jest zagrożenie lub naruszenie bezpieczeństwa jednostki organizacyjnej Służby Więziennej lub konwojowania, zagrożenie dla zdrowia lub życia osoby pozbawionej wolności, funkcjonariusza Służby Więziennej lub pracownika Służby Więziennej, a także naruszenie prawa przez wymienionych, ścigane z urzędu.
6 Art. 18.1 pkt 2–4 tamże
7 Art. 18.2 Pkt 2 tamże.
8 jest to urządzenie stosowane do prowadzenia wentylacji oddechowej u pacjentów wymagających zastąpienia lub wspomagania tej funkcji.
9 Stacjonarne urządzenie, ważnym pozostaje aby przekazywany obraz posiadał funkcje maskowania stref intymnych.
10 Urządzenie w głównej mierze wykorzystywane względem osób osadzonych opuszczających teren jednostki organizacyjnej w związku z zatrudnieniem ich poza jej terenem. Jego wykorzystanie daje 100% identyfikację osoby.
11 §10 pkt 1 Zarządzenia nr 89/2021 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 29 grudnia 2021 r. w sprawie określenia kryteriów zdrowotnych i użytkowych doboru, w tym cech przydatności, psów w Służbie Więziennej oraz sposobów ich użytkowania. Psy wyszkolone na specjalistycznych kursach do odnajdywania substancji narkotycznych.
12 Należy zaznaczyć, iż aby wskazany rodzaj kontroli był przeprowadzony odpowiednio, należy go wykonać przy wykorzystaniu nie tylko odpowiedniej siatki (wygrodzenia) oddzielającego psa od osób ale również zabezpieczenia korespondencji czy dostarczanych przedmiotów.

fShare

Tweet