W kolejnym artykule z cyklu „bezpieczeństwo na co dzień” przedstawimy urządzenia chroniące nas przed tzw. „cichym zabójcą” czyli czadem, ulatniającym się gazem czy też pożarem. Czad to gaz niezwykle niebezpieczny, powstający podczas spalania np. gazu. Jest to tlenek węgla CO, który jest bezwonny, bezbarwny a zatem całkowicie niewyczuwalny dla żadnego z narządów człowieka. Stąd też niechlubnie nazywany jest „cichym zabójcą”. Dużym zagrożeniem dla naszego bezpieczeństwa i naszego domu jest ulatniający się z instalacji gaz, bowiem przy odpowiednim jego stężeniu wystarczy jedna mała iskra aby nastąpił wybuch. Jednym z najbardziej typowych objawów pożaru jest dym. Dlatego stosowanie czujek dymu może okazać się „zbawiennym” rozwiązaniem w zapewnieniu bezpieczeństwa naszemu gospodarstwu domowemu.
Czad, czyli tlenek węgla CO, wydziela się w wyniku niepełnego spalenia paliwa w urządzeniu grzewczym (kotle, kominku, podgrzewaczu wody z otwartą komorą spalania). Ma to miejsce wówczas, gdy do paleniska urządzenia grzewczego dopływa bardzo mała ilość bogatego w tlen powietrza. Jednak gdy tlenu jest pod dostatkiem – powstaje dwutlenek węgla, a paliwo spala się całkowicie.
ZABRANIA SIĘ ZAKLEJANIA LUB ZASŁANIANIA KRATEK WENTYLACYJNYCH!!!
Aby skutecznie chronić się przed czadem należy stosować odpowiednie detektory. Są to elektroniczne urządzenia, których zasada działania opiera się na ciągłym kontrolowaniu stężenia szkodliwego gazu w pomieszczeniu w którym czujnik jest zamontowany. Ilekroć stężenie tlenku węgla przekroczy minimalne stężenie, czujnik czadu uruchamia alarm dźwiękowy oraz świetlny (np. mrugająca dioda) informując o zaistniałym zagrożeniu.
Czujniki czadu powinniśmy zamontować we wszystkich pomieszczeniach w których znajdują się urządzenia grzewcze (w tym również kuchenki gazowe). Pamiętajmy jednak o tym, że czad to gaz, który utrzymuje się na niewielkiej wysokości – dlatego czujnik czadu należy montować około 140–150cm nad podłogą i w pobliżu potencjalnego źródła emitującego czad. Kolejną ważnym aspektem jest fakt, że czujnik czadu nie powinien być schowany za meblami czy zasłonami, gdyż w ten sposób ograniczamy pole jego działania. Bogactwo rynku czujników czadu jest przeogromne. Zatem pojawia się pytanie jak wybrać ten właściwy? Czym się kierować przy zakupie? Dokonując zakupu sprawdźmy czy czujnik czadu posiada:
- certyfikat CE na zgodność z normą PN-EN 50291
- sygnalizację optyczną i wizualną
- wysoką dokładność pomiaru
- funkcję test/reset, dzięki której możliwe jest przeprowadzenie testu, czy dany czujnik działa poprawnie.
Pamiętajmy, że czujnik czadu możemy zintegrować z naszym systemem alarmowym – wówczas, gdy przebywamy poza domem, o zaistniałym zagrożeniu zostaniemy powiadomieni na przykład SMS-em, albo z poziomu aplikacji dołączonej do systemu. Droższe czujniki czadu wyposażone są w wyświetlacz LCD, oferują większą dokładność pomiaru stężenia tlenku węgla od 30 ppm do 999 ppm.
Co należy zrobić w przypadku zaczadzenia?:
- wietrzymy pomieszczenia otwierając wszystkie okna i drzwi
- poszkodowanego wynosimy na świeże powietrze
- rozpinamy ubranie poszkodowanego
- w przypadku, gdy poszkodowany jest nieprzytomny należy rozpocząć reanimację. wzywamy pogotowie ratunkowe.
PAMIĘTAJMY JEDNAK, ŻE SAM CZUJNIK CZADU NIE ZAGWARANTUJE NAM PEŁNEGO BEZPIECZEŃSTWA - ZWIĘKSZA NATOMIAST PRAWDOPODOBIEŃSTWO JEGO WCZESNEGO WYKRYCIA. WAŻNE JEST UTRZYMYWANIE ODPOWIEDNIEGO STANU URZĄDZEŃ GRZEWCZYCH, PRZEWODÓW KOMINOWYCH I WENTYLACYJNYCH ORAZ ZAPEWNIENIE W MIESZKANIU MIKROWENTYLACJI - PRZYNAJMNIEJ RAZ W ROKU ZLEĆMY KONTROLĘ I CZYSZCZENIE PRZEWODÓW KOMINOWYCH.
Czujnik gazu jest kolejnym ważnym detektorem, który powinien być zainstalowany w każdym domu zawierającym urządzenia gazowe. Ulatniający się gaz to nie tylko ryzyko zatrucia. To także możliwość wybuchu przy każdej nawet najdrobniejszej iskrze. W przypadku czujników gazu ziemnego należy montować je na wysokości 15–30 cm od sufitu. Dla czujników gazu płynnego propan-butan obowiązuje zasada montażu na wysokości 15–30 cm nad podłogą.
Sercem detektora gazu jest sensor gazu – element reagujący na gaz. Powszechnie, w elektronicznych detektorach gazu, stosuje się 4 rodzaje sensorów: elektrochemiczne, katalityczne, absorpcyjne w podczerwieni (Infra-Red) oraz półprzewodnikowe. W wyniku oddziaływania gazów sensory zmieniają swoje parametry elektryczne, które łatwo zmierzyć.
Aby system detekcji gazów pracował prawidłowo muszą być spełnione 4 podstawowe warunki:
- Właściwy dobór urządzeń uwzględniający warunki panujące w monitorowanym obiekcie oraz potrzeby użytkowników
- należy uwzględnić temperaturę, wilgotność, obecność gazów zakłócających pomiar
- Właściwy wybór miejsc instalowania detektorów
- Detektory wykrywają gaz w miejscu zainstalowania. Gaz musi wniknąć do komory pomiarowej. Należy wybrać miejsca najbardziej prawdopodobnego gromadzenia się gazu i powstania zagrożenia. Trzeba uwzględnić ciężar właściwy gazu, ruch powietrza w monitorowanej strefie, lokalizację otworów wywiewnych i nawiewnych.
- Bardzo istotne jest zapewnienie łatwego dostępu do urządzeń.
- Prawidłowe wykonanie instalacji systemu.
- Prawidłowa, zgodna z instrukcją i zdrowym rozsądkiem eksploatacja systemu
Dla prawidłowego działania systemu niezbędne jest przestrzeganie zasad określonych w instrukcji obsługi.
Kolejnym ważnym czujnikiem, który powinien znaleźć się w naszym domu jest czujnik dymu. Podobnie jak dwa powyższe czujniki może być on niezależną jednostką zasilaną bateriami lub napięciem 230 V lub też może występować jako czujka zainstalowanego systemu alarmowego. Czujników dymu nie należy mylić z czujnikami dymu papierosowego, które są przeznaczone do monitorowania pomieszczeń zamkniętych, gdzie obowiązuje zakaz palenia. Czujnik dymu papierosowego jest wyspecjalizowanym wyłącznie do tego celu rodzajem urządzenia.
Czujniki dymu dzielą się na: jonizacyjne, optyczne i półprzewodnikowe. Często występują w jednej obudowie wraz z czujnikiem czadu. Optyczne czujniki dymu działają na bazie światła optycznego lub laserowego. Najczęściej wykorzystują zjawiska absorpcji lub dyspersji światła, czyli jego pochłaniania albo rozpraszania.
Dyspersyjne czujniki dymu wykorzystują inną właściwość światła. Są skonstruowane w taki sposób, że w warunkach bezpiecznych emitowane promieniowanie w ogóle nie trafia do odbiornika. Dopiero rozproszenie światła, wynikające z natrafienia na cząsteczki dymu, sprawia, że zostaje ono wychwycone przez fotokomórkę.
Czujniki półprzewodnikowe zawierają detektory gazowych produktów spalania. Ich zadaniem jest wykrywanie rozwijającego się pożaru na wczesnym etapie. Zasada działania opiera się na wykorzystaniu właściwości fizycznych metali, którymi są pokryte elementy systemu przeciwpożarowego. W reakcji na kontakt z produktami spalania zmieniają swoje przewodnictwo elektryczne, co prowadzi do uruchomienia alarmu.
Wszystkie powyżej przedstawione czujniki to niezbędne wyposażenie nowoczesnego domu czy mieszkania. Bez nich nasze bezpieczeństwo jest zagrożone bowiem „wróg” może pojawić się w zupełnie nieoczekiwanym momencie np. podczas snu.
Instalujmy zatem czujniki i bądźmy bezpieczni!!!
Robert Gabrysiak
