O bezpieczeństwie obiektów sportowych i odbywających się tam imprez masowych w kontekście zagrożeń terrorystyczny debatowano już wielokrotnie. W szczególności temat ten podnoszony był przed Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012TM, później w sposób charakterystyczny dla naszego społeczeństwa, temat ten został jakby zapomniany. Zamach terrorystyczny z listopada ubiegłego roku, podczas towarzyskiego meczu Francji i Niemiec na Stade de France w Paryżu, przypomniał o realności zagrożenia i ponownie ożywił dyskusję na jego temat.
Jak zwykle w takich sytuacjach powstaje pytanie o realność zagrożenia oraz o skuteczne sposoby przeciwdziałania niebezpieczeństwu? Co gorsza, w potoku medialnych doniesień nie trudno przekroczyć granicę pomiędzy logiczną i rzeczową oceną sytuacji, a psychozą strachu i stanem przewrażliwienia. Niebezpieczeństwo na pewno nie jest urojone, gdyż w przeszłości podczas imprez masowych miało miejsce co najmniej kilka zdarzeń o charakterze terrorystycznym. Wydarzenia podczas olimpiad w Monachium w 1972 r. i Atlancie w 1996 r. oraz podczas Maratonu w Bostonie w 2014 r. to oczywiście przykłady najbardziej znamiennych zamachów terrorystycznych na wydarzenia sportowe. W rejonach niestabilnych i zagrożonych otwartym konfliktem zbrojnym oraz w krajach o dużej aktywności organizacji terrorystycznych podobnych zamachów jest niestety zdecydowanie więcej.
Zabezpieczenie obiektów sportowych, na których przeprowadzane są największe i najbardziej medialne imprezy musi rozpoczynać się na długo przed samym wydarzeniem. Zgromadzonej publiczności, liczącej od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy osób, trzeba zapewnić jak najwyższe bezpieczeństwo, co przy specyfice imprez masowych bywa niejednokrotnie niezwykle trudne. Co więcej, w kontekście zagrożeń terrorystycznych obiekty sportowe, podobnie jak centra handlowe czy środki transportu, kategoryzuje się jako tzw. cele miękkie. Z uwagi na raczej otwarty charakter oraz specyfikę tego typu miejsc, nie jest możliwe zastosowanie podobnych środków bezpieczeństwa, co w przypadku obiektów o znacznie ograniczonej dostępności. Niezbędne jest w tych przypadkach zastosowanie szczególnych rozwiązań, które to stworzą sposobność do budowy skutecznego systemu ochronnego.
Czy w świetle obowiązujących przepisów prawa obiekty sportowe można zatem zakwalifikować jako obiekty podlegające obowiązkowej ochronie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia1? W myśl jej postanowień – obowiązkowej ochronie podlegają obszary, obiekty, urządzenia i transporty ważne dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa. Wymienione kategorie obszarów, obiektów i urządzeń stanowią katalog zamknięty (zakres przedmiotowy), co oznacza, iż nie można w sposób dowolny kształtować powodów, dla których wybrane obiekty obejmuje się obowiązkową ochroną. Warto jednocześnie zauważyć, że w ustawie określone zostały przykładowe rodzaje obiektów w ramach poszczególnych kategorii i tak do obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie w zakresie bezpieczeństwa publicznego należą w szczególności:
- zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków,
- zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej,
- rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne2.
Użyte przez ustawodawcę, podczas wymieniania listy obiektów, sformułowanie „w szczególności” świadczy o możliwości rozszerzenia listy konkretnych obszarów, obiektów i urządzeń, oczywiście jednak tylko i wyłącznie w obrębie poszczególnych kategorii (zakresów przedmiotowych)3.
Wykazy obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie sporządzają między innymi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie w stosunku do podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych. Umieszczenie w wykazie następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wojewodowie zaś prowadzą ewidencję obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie, znajdujących się na terenie województwa (ewidencja ma charakter poufny). Dodatkowe kompetencje zostały przyznane wojewodzie, który to we wspomnianej ewidencji może umieścić obszary, obiekty i urządzenia niepozostające z nim w układzie zależności (podległości, podporządkowania, nadzoru).
Z uwagi na fakt, że obowiązujące przepisy nie określają szczegółowych kryteriów ilościowych, które decydowałyby o objęciu lub nieobjęciu obiektu obowiązkową ochroną, decyzja w tym zakresie powinna zostać podjęta każdorazowo w oparciu o wyniki przeprowadzonej wcześniej analizy ryzyka. W tym miejscu warto jednak podkreślić, że decyzja o umieszczeniu konkretnego obiektu sportowego w wykazie obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie powinna zawierać uzasadnienie wskazujące na związek pomiędzy potencjalnym zniszczeniem lub uszkodzeniem obiektu a zagrożeniem dla bezpieczeństwa publicznego.
(...)
Sergiusz Parszowski
niezależny ekspert i doradca do spraw bezpieczeństwa
i porządku publicznego. Audytor systemów
bezpieczeństwa instytucji publicznych i podmiotów
gospodarczych. Wykładowca akademicki oraz
prelegent konferencji naukowych. Współautor
publikacji „Imprezy masowe. Organizacja, bezpieczeństwo,
dobre praktyki”. www.instin.pl,
e-mail:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
1Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1099.
2Art. 5 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia.
3Patrz. VI SA/Wa 1041/11 – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.