60Straż Graniczna jako formacja przeznaczona do ochrony granic i nienaruszalności terytorium państwa stosuje do tego celu m.in. bezzałogowe systemy powietrzne (tzw. drony) oraz systemy antydronowe. Systemy te są szczególnie użyteczne przy monitorowaniu terenów przygranicznych i wykrywaniu prób przemytu czy nielegalnego przekraczania granicy państwa. Drony są wyposażone w specjalistyczne kamery i wykonują przelot wzdłuż granicy strzeżonej strefy z dowolną liczbą punktów trasy i ścieżek. Dzięki temu można szybciej i dokładniej monitorować duże obszary strefy patrolowanej. Natomiast nagrania z kamery często stanowią materiał dowodowy.

Przykład systemu dronowego, który z powodzeniem jest wykorzystywany przez Straż Graniczną stanowi BSP typu „FlyEye” (rys. 1) charakteryzujący się łatwością montażu i krótkim, 10-minutowym czasem przygotowania do lotu. Ponadto do jego zalet należą: możliwość prowadzenia obserwacji, retransmisji sygnału oraz stosunkowo długi czas lotu (2,5 godziny). FlyEye umożliwia wykonanie lotu z prędkościami z przedziału 60–120 km/h i na maksymalnej wysokości 3500 m nad średnim poziomem morza.

Bezzałogowe systemy powietrzne są wykorzystywane na rzecz bezpieczeństwa państwa, w tym ochrony granicy przez odpowiednie formacje. Systemy te pozwalają na przenoszenie ładunków wybuchowych, broni chemicznej i biologicznej, broni palnej oraz przede wszystkim urządzeń monitoringu do prowadzenia rozpoznania. Niestety dzięki swojej uniwersalności zastosowań mogą nieść negatywne skutki, jeśli znajdą się w nieodpowiednich rękach. W związku z tym, podmioty prywatne, zakłady produkujące sprzęt wojskowy oraz instytuty badawcze rozpoczęły projektowanie i wykonywanie rozwiązań do neutralizacji BSP, tzw. systemów antydronowych.

Systemy neutralizacji, co do schematu działania są do siebie bardzo podobne. Podstawowe wyposażenie stanowią:

  • podsystem detekcji,
  • podsystem reagowania.

W pierwszym wypadku stosuje się różnego rodzaju sensory radiolokacyjne, optyczne, a nawet akustyczne, w drugim - urządzenia zakłócające układy elektroniczne lub rozwiązania niszczące BSP mechanicznie, w tym środki bojowe. Podział systemów neutralizacji można przedstawić w następujący sposób:

  • systemy nieinwazyjne,
  • systemy inwazyjne.

System Jastrząb (rys. 2) dokonuje monitoringu i zobrazowania w czasie rzeczywistym. System umożliwia wykrycie, zaalarmowanie, monitoring oraz neutralizację BSP. Zaletą jest występowanie w wersjach: stacjonarnej, mobilnej i podręcznej. Kątowy zasięg działania wynosi 360 stopni, liniowy zasięg działania 3000 m, natomiast wykrywalność obiektów bezzałogowych wynosi 100%.61

System Lanca (rys. 3) powoduje zakłócenie łączności bezzałogowego aparatu latającego ze stacją kontrolną poprzez wysłanie fali elektromagnetycznej w kierunku wykrytego aparatu. W wyniku obezwładnienia wiązką elektromagnetyczną maszyna przestaje odbierać komendy, wobec czego spada na ziemię albo zachowuje się zgodnie z zaimplementowaną w jej oprogramowaniu funkcją awaryjną. Zasięg ukośny urządzenia wynosi do 1000 metrów.

62Inne rozwiązanie stanowi System Ctrl+Sky (rys. 4.) wyposażony w modułowy i w pełni konfigurowalny sensor radarowy, sensor akustyczny pozwalający na określenie kierunku nadlatujących BSP oraz w pełni zintegrowany i zautomatyzowany jammer do neutralizacji BSP. Rozwiązanie to dostępne jest w wersji stacjonarnej, mobilnej oraz przenośnej. Prostotę użytkowania zapewnia dedykowana aplikacja internetowa do monitoringu, konfiguracji i kontroli systemu. Na uwagę zasługuje fakt, że Ctrl+Sky z powodzeniem używany jest na lotniskach w Norwegii jako specyficzna forma ochrony granicy.

Interesujący wariant stanowi także zaprojektowany dla Straży Granicznej tzw. „wirtualny maszt” (rys. 5). Jest to samochód IVECO z napędem 4x4 wyposażony w dron na uwięzi, przeznaczony do prowadzenia rozpoznania, obserwacji i nadzoru granicy. Dron ten umożliwia udźwig masy do 40 kg. Zaletą jest sama platforma, tj. pojazd IVECO, którego niewielki ciężar umożliwia prowadzenie go przez każdą osobę posiadającą prawo jazdy kategorii B. Ponadto, producent pozwala na dostosowanie systemu pod użytkownika oraz projektuje głowice tak by spełniały oczekiwania użytkownika.

Podstawowymi rozwiązaniami inwazyjnymi są bezzałogowe systemy powietrzne wyposażone w siatkę do zrzucania na wrogi obiekt lub działko wodne. Tego typu systemy antydronowe posiadają pewne ograniczenia:

  • w przypadku BSP wykorzystującego siatkę niezbędne jest znalezienie się nad wrogim obiektem i złapanie go w sieć,
  • w przypadku BSP wykorzystującego działko wodne, konieczne jest znalezienie się w zasięgu działania działka, namierzenie obcego obiektu i dokonanie ostrzału celem eliminacji intruza.

63Stacjonarnym systemem o zbliżonej zasadzie działania do BSP wyrzucającego siatkę jest Skywall 300. Skuteczność systemu gwarantuje namierzenie obcego obiektu oraz wystrzelenie pocisku, który wybucha nad bezzałogowcem zrzucając na niego siatkę.

Skutecznym systemem do fizycznego zwalczania BSP i innych obiektów latających jest Stokrotka ZRN-01. Jest to system mobilny, zbudowany na platformie STAR 266M2 z napędem 6x6. Maksymalna prędkość wynosi 96 km/h, zasięg przemieszczania się 760 km. Parametry pojazdu umożliwiają szybkie przemieszczanie się nawet w trudnym (leśnym, pustynnym, czy podmokłym) terenie, co sprzyja działaniom na granicy państwa. ZRN-01 wyposażono w dwie wyrzutnie rakiet o następujących parametrach (rys. 6):

  • kaliber 80 mm,
  • horyzontalny zasięg 7000 m,
  • pionowy zasięg 4000 m,
  • horyzontalny kąt ostrzału 360o ,
  • pionowy kąt ostrzału –10o to +80o ,
  • ilość osób do obsługi: 3.65

66Z uwagi na znaczny potencjał destrukcyjny, który stanowi ryzyko narażenia osób postronnych na utratę życia lub zdrowia oraz możliwość uszkodzeni mienia zaprojektowano inny wariant uzbrojenia zamocowany na tej samej platformie. Jest to podwójnie sprzężona armata przeciwlotnicza ZU-23-2 o następujących parametrach (fot. 6):

  • kaliber 23 mm,
  • horyzontalny zasięg 2000 m,
  • pionowy zasięg 4000 m,
  • horyzontalny kąt ostrzału 360o ,
  • pionowy kąt ostrzału –10o to +90o ,
  • zakres temperaturowy –30o C to +50o C,
  • zdolność do ciągłej pracy przez 17 h.

Z całą pewnością scharakteryzowane systemy mogą stanowić istotne wsparcie i uzupełnienie wyposażenia Straży Granicznej. Przy czym skuteczne korzystanie z rozwiązań dronowych, jak i antydronowych wymaga wnikliwych analiz uwzględniających praktyczny zasięg działania systemów tak, by stworzyć szczelną barierę dającą pełne pokrycie na całej linii granicy.

dr Małgorzata Żmigrodzka 
Lotnicza Akademia Wojskowa

mgr inż. Marek Kustra 
Lotnicza Akademia Wojskowa

Bibliografia:
1. Ctrl+sky. System detekcji i neutralizacji dronów - materiały informacyjne producenta
2. Lanca. Przenośny neutralizator BSP. Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A.
3. Upgrade kit for 23 mm Anti-Aircraft Twin-Barreled Autocannon ZU-23-2. Gdynia: WB GROUP
4. https://defence24.pl/przemysl/mspo-2019-wirtualny-maszt-dla-strazy-granicznej
5. https://www.hertzsystems.com/product/systemy-antydronowe/
6. https://www.wbgroup.pl/produkt/bezzalogowy-system-powietrzny-klasy-mini-flyeye/

 

Pin It